Allais Paradoksu, klasik ekonomi teorilerinin sınırlarını zorlayan ilginç bir fenomen. Bu paradoks, özellikle rasyonel karar verme modelleri üzerine kurulu ekonomik teorilere meydan okuyor. Peki, nedir bu Allais Paradoksu? Maurice Allais tarafından ortaya atılan bu teori, insanların risk karşısında daima mantıklı ve tutarlı kararlar vermediğini gösteriyor. Örnek üzerinden gidelim:
Diyelim ki iki seçeneğiniz var. Birinci seçenekte yüzde 100 olasılıkla 1 milyon dolar kazanıyorsunuz. İkinci seçenekte ise yüzde 10 olasılıkla 5 milyon dolar, yüzde 89 olasılıkla 1 milyon dolar ve yüzde 1 olasılıkla hiçbir şey kazanmıyorsunuz. Çoğu insan birinci seçeneği tercih eder çünkü kesin kazanç vaad ediyor.
Şimdi, biraz oyunu değiştirelim. Birinci yeni seçenekte yüzde 11 olasılıkla hiçbir şey kazanmıyorsunuz ve yüzde 89 olasılıkla 1 milyon dolar kazanıyorsunuz. İkinci yeni seçenekte ise yüzde 10 olasılıkla 5 milyon dolar kazanıyorsunuz ve yüzde 90 olasılıkla hiçbir şey kazanmıyorsunuz. Bu durumda ise insanlar genellikle ikinci seçeneği tercih eder, çünkü yüksek kazanç fırsatını kaçırmak istemezler.
Görüldüğü gibi, insanların kararları riskin büyüklüğüne değil, sunulan seçeneklerin bağlamına göre değişebiliyor. Ekonomi teorileri genellikle insanları "homo economicus" olarak kabul eder, yani her zaman en mantıklı kararı verecek şekilde hareket eden bireyler olarak. Ancak Allais Paradoksu, insanların her zaman bu teorik modelle uyumlu kararlar vermediğini, bazen duygusal, bazen de irrasyonel olduğunu gösteriyor.