Türkiye'nin modernleşme sürecindeki dönüm noktalarından biri olan Soyadı Kanunu, adeta bir kimlik devrimi niteliği taşıyarak tarihe damga vurdu. 1934 yılının 21 Haziran'ında yürürlüğe giren bu kanun, sadece bir isim değişikliği değil, aynı zamanda toplumun kimlik algısında devrim niteliğinde bir değişikliği de beraberinde getirdi. Peki, Soyadı Kanunu ne zaman çıktı, Soyadı Kanunu hangi ilke? İşte detaylar...
Soyadı Kanunu ne zaman çıktı?
2525 sayılı Soyadı Kanunu, Türkiye'de tarih sahnesine çıktığı günden bu yana vatandaşların kimliklerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. 21 Haziran 1934'te kabul edilen ve 2 Temmuz 1934'te Resmî Gazete'de yayımlanan bu kanun, Türkiye'nin modernleşme sürecinde önemli bir adım olarak kabul edilir. Kanun, kişilere ön adlarına ek olarak bir soyadı taşıma zorunluluğu getirmiş ve toplumsal alanda önemli bir dönüşüm başlatmıştır.
Buna göre, kişiler ön adlarını soyadlarından önce kullanmak ve soyadlarını da sonra eklemek zorundadır. Ayrıca, kanunun getirdiği düzenlemelere göre edebe aykırı veya gülünç soyadlarına izin verilmezken, aşiret, yabancı ırk ve millet isimleriyle rütbe ve memuriyet bildiren isimlerin soyadı olarak alınması da yasaklanmıştır. Soyadı seçme görevi, o dönemde ailenin başı olarak kabul edilen kocaya verilmiştir.
Bu yasal düzenleme, kişilerin ön adlarının yanında ayrımcılığı ortadan kaldırmayı ve nüfus işlemleri, askere alma, okul kaydı gibi alanlarda yaşanan karışıklıkları gidermeyi amaçlamıştır. Ancak, bazı maddeler, Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu iddialarıyla tartışmalara neden olmuştur. Özellikle, "yabancı ırk ve millet isimleri"nin kullanımını yasaklayan 3. madde, çeşitli toplumsal gruplar arasında polemik konusu olmuştur.
Soyadı Kanunu'nun çıkmasından beş ay sonra ise Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verilmiş ve diğer kişilerin bu soyadını kullanması yasaklanmıştır. Bu adım, Türkiye'nin modernleşme sürecindeki devrimci adımlarından biri olarak kabul edilirken, kanunun etkileri ve tartışmaları günümüzde de sürmektedir.
Soyadı Kanunu hangi ilke?
Türkiye'nin modernleşme sürecinde tarihi bir dönemeç olan Soyadı Kanunu, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün Halkçılık ilkesiyle bütünleşiyor. Bu kanun, halkın içinde herhangi bir grubun ya da mesleğin ayrıcalıklı konumuna izin vermeden, eşitlik ilkesini pekiştiriyor. 1934 yılında yürürlüğe giren bu kanun, her bireyin yasal olarak belirlenmiş bir soyadına sahip olma hakkını tanıyarak, toplumsal yapıda eşitliği sağlama amacını taşıyor. Atatürk'ün önderliğindeki Türkiye Cumhuriyeti'nin ilerici adımlarından biri olan bu kanun, halkın kimlik ve hukuki statüsünü güçlendirirken, aynı zamanda Halkçılık ilkesiyle uyum içinde, toplumun genel çıkarlarını ön planda tutuyor.
