Siirt, tarihî ve kültürel derinliği ile bilinen bir şehirdir. Bu şehirdeki türbeler, geçmişin izlerini taşıyan ve manevi değeri yüksek yapılar arasında yer alır. Kullanıcılar, Siirt'te hangi türbelerin bulunduğunu ve bu türbelerin yerlerini merak ediyorlar. İşte, Siirt'in zengin mirasını oluşturan türbelerin detayları...
Siirt’te hangi türbeler var?
Sultan Memduh Hz.
Mahmut adıyla bilinen Sultan Memduh Hz., Hicri takvime göre 1174, Miladi takvime göre ise 1761 yılında, Zilka de Ayı'nın 20. günü Cumartesi gecesi Tillo'da doğdu. İlk yıllarını anne ve babasının terbiyesi altında geçirdi. Genç yaşta dedesi İsmail Fakirullah Hz.'nin halifesi olan İbrahim Hakkı Hz.'nin yanında çeşitli dini ilimleri okudu.
Tasavvuf alanında da özellikle büyük dedesi İsmail Fakirullah Hz.'nin tarikatına bağlı kalarak hizmet etti. İbrahim Hakkı Hz. ve aynı zamanda amcası olan Şeyh Mustafa Hz.'nin manevi terbiyesiyle "Memduh" yani "Övülmüş" lakabını kazandı. İlim, irfan ve irşad faaliyetleri sayesinde ünü dünyaya yayıldı ve Tillo'ya akın akın insanlar gelmeye başladı. Tarikatı, dedesi Şeyh İsmail Fakirullah Hz.'nin "Uveysiyye" tarikatına dayanır.
Sultan Memduh Hz.'nin eşi, kendisi gibi Velayet Makamı'na yükselmiş olan Zemzem'il-Hassa'dır.
Büyük veli Sultan Memduh Hz., 47.000 beyitlik bir divan yazmıştır. Değeri ölçülemeyecek kadar yüksek olan bu eser tasavvufi niteliktedir ve Arapça, Farsça ve Türkçe'dir.
Hicri 1263, Miladi 1847 yılında vefat eden Sultan Memduh Hz.'nin kabri, İlçe'de kendi adını taşıyan Sultan Memduh Türbesi'ndedir.
Türbe, Tillo'da yüksek bir sırta konumlanmıştır. 1830 yılında Sultan Memduh Hz. tarafından oğlu Şeyh Abdurrahman için yaptırılan bu türbede kendisi de defnedilmiştir.
Şeyh Hamza El-Kebir Hz.
Doğum tarihi bilinmemektedir. Hıms Vilayeti'ne bağlı Tedmur'dan gelmiştir. Soyu büyük Sahabi Halid Bin Velid'e (R.A.) dayanır. Babası Ebu Said-i Mağzuni, Abdülkadir Geylani Hz.'ne muasır olmuş, hatta birbirlerine karşılıklı ders vermişlerdir.
İsmail Fakirullah Hz.'nin tespitiyle büyük velayeti ve "Kutb'ul Aktab" makamına ulaşmış, Tillo'nun önde gelen velilerinden biri olmuştur. Tarikatı "Hamzaviyye" tarikatıdır. 12 erkek çocuğu olmuş, bunlardan bir kısmı da velayet makamına erişmiştir.
Şeyh Hamza El-Kebir Hz. Hicri 669, Miladi 1271 tarihinde vefat etmiştir. Kabri şerifi, Tillo'da kendi adına yaptırılan türbededir.
Şeyh Mücahid
İbrahim adıyla bilinen Şeyh Mücahid Hz., Kutb’ul Aktab Şeyh Hamza El-Kebir Hz.’nin oğludur. Doğum tarihi bilinmemektedir. Tillo'da dünyaya gelmiş ve babası gibi Velayet Makamı’na yükselmiştir.
İbrahim Hakkı Hz.'nin eserlerinde Şeyh Mücahid Hz.'nin birçok kerametinden bahsedilmiştir. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde kendisi hakkında master çalışması yapılmıştır. Soyu oğlu Şeyh Hasan yoluyla devam etmektedir.
Şeyh İbrahim El-Mücahid Hz. Hicri 660, Miladi 1262 senesinde babasından önce Tillo’da vefat etmiştir. İlçe’de adına yapılmış olan türbede yatmaktadır. Halen İlçe’de onun soyundan gelen aileler ve adını taşıyan bir mahalle bulunmaktadır.
Siirt türbeleri nerede?
Zemzem'il Hassa
Doğum tarihi 1765, vefat tarihi ise 1852 yıllarıdır. Şeyh Mustafa Fani Hz.’nin kızıdır ve Sultan Memduh Hz.’nin eşidir. Kendisine ait bir divanı bulunmaktadır. Hayatı ibadet ve zikir ile geçmiştir. Sultan Memduh Hz. Türbesi’nde yatmaktadır.
1890 yılında Tillo’ya gelen Bediüzzaman, Kubbe-i Hasiye denilen bu kubbede tek başına kalarak Kamus-u Okyanus adlı lügatı babu’s-sin’e kadar (1.155 sahife) ezberlemiştir. Bu arada kardeşi Mehmet’in getirdiği yemeğin tanelerini karıncalara verip, suyuna da ekmeğini batırarak yermiş. “Neden böyle yapıyorsun?” diyenlere Bediüzzaman: “Karıncaların içtimai hayatlarında malikiyet, çalışkanlık, yardımlaşma ve vazifeşinaslık var. Ben bunu gördüğüm için bunların Cumhuriyetçi oluşlarına mükafaaten kendilerine yardım etmek istiyorum.” diye cevap verir.
Şeyh Muhammed El Hazin
Şeyh Muhammed El-Hazin, Miladi 1820 yıllarında Siirt’ten 10 km. Aydınlara 8 km. mesafedeki Dereyamaç (Fersaf) Köyü’nde doğmuştur. Genç yaşta Irak’a Şeyh Osman’ın yanına ilim tahsiline gitmiş, ardından Siirt’e dönüp Ulu Cami’de va’az ve nasihatlara başlamıştır. Hicri 1308, Miladi 1891 yılında vefat etmiş, türbesi Fersaf’ta (Dereyamaç Köyü) bulunmaktadır ve halk tarafından ziyaret edilmektedir.
