Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Kars, tarihi ve kültürel bir mirasa sahiptir. Bu mirasın önemli bir parçası da şehrin örf ve adetleridir. Karslıların yaşamlarına renk katan ve onları diğerlerinden ayıran bu gelenekler, merak konusu haline gelmiştir. Peki, Kars'ın örf ve adetleri nelerdir? Gelin, bu sorunun cevabını araştıralım ve şehrin gizemli dünyasına birlikte yolculuk edelim...
Kars örf ve adetleri nelerdir?
Kars'ta, diğer yörelerde olduğu gibi düğün gelenekleri zamanla değişmiş olsa da, bazı köylerde ve ailelerde hala devam eden gelenekler bulunmaktadır. Evlenme yaşı kesin bir sayı ile belirtilmemiş olsa da, genellikle erkeklerde 18-25, kızlarda ise 15-22 aralığında olduğu söylenebilir. Kızlar için evlenme isteğini dile getirme gibi bir sorumluluk yoktur çünkü evlenme teklifi genellikle erkeklerden gelir. Evlenme niyeti olan erkek, annesi, kız kardeşi veya tanıdık bir kadın aracılığıyla isteğini açıklar ve evin büyüğüne iletir. Kabul edilip edilmediği ise aynı aracılar aracılığıyla öğrenilir.
Genellikle düğünler bu amaçla en uygun zamanları sunar. Eğer istenen kız kendi köyünden ise, genellikle ayrı bir sürece gerek duyulmaz. Ancak başka köylerden gelen kız ve erkek, düğünlerde tanışmak için çeşitli aracılar vasıtasıyla bir araya gelirler. Ayrıca evlenmeden önce erkek, kızı görmek için kızın evine gider. Buradaki amaç, kızı görmektir ve eğer kız kabul ederse, erkek ve kız arasında karşılıklı bir hoşlanma süreci başlar.
Elçilik, Anadolu'daki dünür karşılığıdır ve bu süreç bir sanattır. Kars'ta, elçilik görevi için seçilenler genellikle köyün saygın kişileridir. Elçinin tanınırlığı, etkisi ve sonucu üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Elçiler genellikle erkeğin yakın akrabaları veya babası tarafından seçilir. Kız tarafı, gelen elçileri olumlu veya olumsuz karşılama adetinde bulunur.
Önce resmi bir konuşma yapılır ve sonra bir elçi, "Allah'ın emri, peygamberin kavli ile kızınız ... yı oğlumuz ...'a istiyoruz" şeklinde talebi iletilir. Kız tarafı genellikle düşünmek için süre ister. Eğer niyetleri olumsuzsa, klasik cevaplarla karşılık verilir. Eğer niyetleri olumlu ise, tatlı bir yemek günü kararlaştırılır ve o gün oğlan tarafı kız evine çeşitli hediyelerle gelir.
Kars'ın gelenekleri neler?
Nişan tarihi belirlendikten sonra, her iki taraf da nişan için hazırlıklara başlar. Nişan günü, önceden belirlenen tarihte oğlan evi, genellikle daha büyük bir kalabalıkla kız evine gider. Nişan töreninde hediyeler ve ikramlar yapılır. Eğer kız ve oğlan aynı köyden ise, genellikle öğleden önce gidilir ve öğle yemeği yenir. Eğer farklı köylerden geliyorlarsa, bir gece kalınır ve ertesi gün öğlen yemeğinden sonra nişan töreni yapılır.
Bayramçalık, dini bayramlarda erkek tarafından kız evine götürülen gelinlik ve kıza ait hediyelerdir. Hediyelerin cinsi ve miktarı, erkeğin maddi durumuna göre değişir. Bu, gelinin tekrar görülmesi anlamına gelir. Ayrıca, "Kız Yanı" olarak bilinen uzun süreli nişan dönemi boyunca bu olay birkaç kez tekrarlanır.
Düğünden önce her iki taraf da düğün eşyalarını hazırlar. Düğün eşyaları arasında elbiseler, çamaşırlar, ayakkabılar, altın takılar, çeyiz sandığı, dikiş makinesi, halı ve yatak takımları bulunur. Düğünden birkaç gün önce, kız evine yiyecek ve içecek malzemeleri gönderilir ve her iki taraf da misafirlerini davet eder. Misafirlere "Atlı" denir ve her iki evde de misafirler için çay ikram edilir. Bu çayda düğün tarihi belirlenir. Düğünden önceki gün, "Kız Şahı" adlı bir tören yapılır.
Gelin ve damadın sağdıcı ve solducu olarak adlandırılan yakın arkadaşları vardır ve düğün öncesi günlerde onların evinde kalabilirler. Düğünden bir gün önce yapılan "Kız Şahı" ise ilginç bir gelenektir. Ağaçtan yapılan bir yapı, meyvelerle süslenir ve gelinin evinden oğlanın evine kadar taşınır. Bu süreçte, genellikle bir takım engellerle karşılaşılır ve bunların aşılması için bahşiş verilir. Düğün günü, gelin ve damadın evlerine davul ve zurna eşliğinde gidilir ve oyunlar oynanır. Gelin evine gelindiğinde gelin, bir kazan üzerine koyulan bir çay tabağını ayağıyla kırarak içeriye girer. Gece boyunca yemekler yenir ve para toplanır, bu paralar genellikle kız yengesine verilir ve böylece düğün sona erer
