Tarihin izleriyle dolu bir ada, meraklı gözlerin odak noktası haline geldi: Akdamar Adası. Türkiye'nin Van Gölü'ndeki incisi olarak bilinen bu ada, her geçen gün ziyaretçi akınına uğruyor. Peki, Akdamar Adası hangi ilçede? Akdamar Adası'nda neler var? Detaylar, merak edenleri bekliyor...
Akdamar Adası hangi ilçede?
Akdamar Adası, Van'ın Gevaş İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Adada, güneydoğusunda bulunan kilise, Vaspurakan Kralı I. Gagik tarafından 915-921 yılları arasında Keşiş Manuel'e yaptırılmıştır. Kilisenin kuzeydoğusundaki şapel 1296-1336 yılları arasında; batısındaki jamaton 1763 yılında; güneyindeki çan kulesi ise 18. yüzyılın sonlarında eklenmiştir. Kuzeydeki şapelin yapım tarihi bilinmemektedir. Başlangıçta saray kilisesi olarak inşa edilen yapı, daha sonra manastır kilisesine dönüştürülmüştür.
Akdamar Adası neden önemli?
Akdamar Adası, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir yerdir. Urartulardan Perslere, Bizanslılardan Osmanlılara kadar birçok farklı kültürün etkisi altında kalmıştır. 10. yüzyılda inşa edilen ve adanın simgesi haline gelen kilise, dini ve kültürel etkinliklerin merkezi olmuştur. Uzun bir süre boyunca, adada Rştuni Beyliği'nin egemenliği hakimmiş. Daha sonra I. Gagik Ardzruni, kendini Vaspuragan kralı ilan ederek merkezi yönetimi Başkale'den Akdamar'a taşımıştır. Ada içindeki sivil yaşamın İran-Osmanlı Savaşı'na kadar devam ettiği bilinmektedir.
Akdamar Adası'nda neler var?
2007'deki restorasyon çalışmalarının ardından Anıt Müze olarak ziyarete açılmıştır. Kilisenin dış cephelerinde bulunan figürlü taş plastiği, mimarisinin yanı sıra dikkat çekicidir. Merkezi kubbeli olan kilisenin planı dört yapraklı yonca biçimindedir. Orta mekan, yüksek kasnaklıdır ve içten kubbe, dıştan piramidal bir külahla örtülmüştür. Kiliseye batı ve güneyden iki kapıdan girilmektedir. Kilisenin çevresi sonraki dönemlerde eklenen yapılarla çevrilidir. Kilisenin dış cephesindeki figüratif süslemeler oldukça çeşitlidir ve İncil ve Tevrat'tan alınan sahneler de bulunmaktadır. Kilise, batı cephesinde Kral Gagik'i kilise maketini sunarken gösteren bir sahneye sahiptir. Alınlıklarda İncil yazarları tasvir edilmiştir. Ayrıca, çeşitli dünyevi sahneler de bulunmaktadır. Manastır topluluğunun tarihi IX. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Kilise, daha sonra 1462'de yenilenmiş olup, 1703'teki depremde zarar görmüş ve 1712-1720 arasında tekrar onarılmıştır.
Kilisenin doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir alanı kaplamaktadır. Merkezi kubbe, batıdaki iki serbest ayak ve doğudaki apsis duvarına dayanan dört yöndeki kemerlerle desteklenmektedir. Doğudaki apsis beş köşeli olup, iki yanında hücreler bulunmaktadır. Batı taraftaki haç kolu kubbesi kaburgalı bir yapıya sahiptir. Batı ve kuzey cephede iki kapı bulunmaktadır. Batıdaki portal özel bir düzenleme ile şekillendirilmiştir. Kilisenin tamamında kesme taş malzeme kullanılmıştır. Kilisenin batı tarafına eklenen jamaton, dokuz bölümlü olarak tasarlanmıştır. Jamatonun üstü aynalı çapraz tonozlarla örtülmüştür. Batı cephesindeki dışa taşkın girişin üzeri çan kulesi olarak yapılmıştır. Kilisenin içi, günümüzde büyük ölçüde bozulmuş fresklerle süslenmiştir. Bu fresklerde genellikle Hz. İsa ile ilgili konular işlenmiştir. Düzgün kesme taş malzemeyle inşa edilen yapı, dış cephelerini süsleyen mimari plastikle etkileyici bir görünüm kazanmaktadır. Ayrıca, Orta Asya Türk sanatının izlerini taşıması da önemlidir.
