Türkiye'nin modern tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilen 555K Olayı, 5 Mayıs 1960'ta Ankara'da gerçekleşti. Demokrat Parti karşıtı öğrencilerin düzenlediği bu protesto gösterisi, ülkenin siyasi atmosferinde derin izler bıraktı. Ancak, bu olayın sadece bir tarih ve mekan işaretinden ibaret olmadığını anlamak için, 555K'nin ne olduğunu ve neden önemli olduğunu anlamak gerekiyor. İşte detaylıca 555K olayı...
555K olayı nedir?
Ankara'da, 5 Mayıs 1960'ta gerçekleşen olay, Demokrat Parti karşıtı öğrencilerin düzenlediği protesto gösterisiydi. Bu eylem, 5. ayın 5. günü saat 5'te Kızılay Meydanı'nda gerçekleştiği için "555K" olarak bilinir ve Türkiye'nin cumhuriyet tarihindeki ilk "sivil itaatsizlik" hareketlerinden biri olarak anılır.
Olayların fitilini ateşleyen ise 28-30 Nisan 1960 tarihlerinde yaşanan polis-öğrenci çatışmaları oldu. Bu çatışmalarda iki öğrenci, Turan Emeksiz ve Nedim Özpolat, hayatını kaybetti, ülkenin atmosferi iyice gerginleşti. Demokrat Parti'nin mitingi için Kızılay Meydanı'na gelen dönemin Başbakanı Adnan Menderes, şoförünün yolunun kapalı olduğunu belirtmesine rağmen uyarıyı dikkate almadı ve aniden protestocuların arasında buluverdi kendisini. Rivayete göre, o zamanlar öğrenci olan eski CHP Genel Başkanı Deniz Baykal veya şair Cemal Süreya'nın aktardığına göre Vedat Dalokay, Menderes'e "Ne istiyorsunuz?" diye sorduğunda, başbakanın yakasına yapışıp "Hürriyet istiyoruz!" dedi. Menderes'in ilginç yanıtı ise, "Başbakanın yakasına yapışıyorsun, bundan daha büyük hürriyet olur mu?" şeklindeydi. Ancak 2000 yılında, Adnan Menderes'in oğlu Aydın Menderes ile yapılan bir görüşmede, Baykal'ın bu sözleri sarf etmediği belirtildi.
Meydanda toplanan üniversiteli öğrenciler, Plevne Marşı'nı değiştirerek söyledi ve şu dizelerle seslendirdi:
"Olur mu böyle olur mu?
Kardeş kardeşi vurur mu?
Kahrolası diktatörler.
Bu dünya size kalır mı?
Kızılırmak akmam diyor.
Etrafını yıkmam diyor.
Ünü büyük İsmet Paşa
Ben sözümden dönmem diyor."
555K eyleminden yaklaşık 20 gün sonra, 27 Mayıs 1960'ta Türkiye'nin cumhuriyet tarihindeki ilk askeri müdahalesi gerçekleşti. Şair Cemal Süreya, bu olaydan sonra "555K" adlı şiiri yazdı.
555K açılımı nedir?
555K, 5 Mayıs 1960 tarihinde Ankara'da gerçekleşen ve Demokrat Parti karşıtı öğrencilerin düzenlediği protesto gösterisini ifade eder. Bu gösterinin adı, 5. ayın 5. günü saat 5'te (5/5/5) Kızılay Meydanı'nda gerçekleşmesinden dolayı "555K" olarak bilinir.
Ankara'nın göbeği Kızılay Meydanı'nda, 5. ayın 5. günü saat 5'te (5/5/5), binlerce öğrenci toplandı ve hükümetin politikalarını protesto etti. Bu olay, 28-30 Nisan 1960 tarihlerinde polisle öğrenciler arasında yaşanan çatışmaların ardından geldi ve Türkiye'nin siyasi atmosferini büyük ölçüde germişti.
"555K" ifadesi, olayın tarihine ve yerine gönderme yapar. 5/5/5 formatı, olayın gerçekleştiği tarihi belirtirken, "K" harfi de "Kızılay" kelimesinin baş harfi olup olayın mekanını temsil eder.
Bu protesto gösterisi, Türkiye'nin siyasi tarihinde önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilirken, 27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen askeri müdahaleye zemin hazırlayan önemli olaylardan biriydi.
