Türkiye'nin yakın tarihine dair önemli bir dönemi aydınlatan "3 Fidan Olayı" hakkında merak edilenler aydınlanıyor. Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın 12 Mart Darbesi sonrasında yaşadıkları ve idam süreçleri, "Darağacında Üç Fidan" belgesel kitabında derinlemesine ele alınıyor. Ancak kitap, baskılara ve yasaklamalara rağmen yeniden yayınlanarak okuyucularla buluşuyor. Olayın arka planı ve kitabın serüveni, merak edenleri cezbediyor.
3 Fidan olayı nedir?
Nihat Behram'ın "Darağacında Üç Fidan" adlı belgesel tarzındaki kitabı, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın 12 Mart Darbesi sonrası yaşadıklarını anlatıyor. Mahkûmların 6 Mayıs 1972'de idama götürülme süreci ve son anları dokunaklı bir üslupla aktarılıyor. Kitap, siyah-beyaz fotoğraflarla desteklenmiş olup, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'a ayrılmış 30 sayfadan oluşuyor.
Mayıs 1976'da yayınlanan kitap, öncelikle aynı adı taşıyan belgesel yazı dizisinin kitaplaştırılmasıyla ortaya çıktı. Yazı dizisi, 18 gün boyunca sürekli olarak ağır ceza davaları ve toplatmaları konu ediniyordu. Ancak kitap, baskılara maruz kaldı ve yasaklandı. İlk altı baskı toplatıldı, yedinci baskının kurşun dizgileri bile el konuldu. 1980 Darbesi'nin ardından baskı daha da arttı ve eser, gençler arasında gizlice okunan bir kitap haline geldi. Yazarı Nihat Behram ise ağır ceza davalarıyla karşı karşıya kaldı ve sürgün hayatına başlamak zorunda kaldı.
1988'de "Darağacında Üç Fidan", "Yürekleri Şafakta Kıvılcımlar" adıyla yeniden yayınlandı ancak tekrar toplatıldı. Ancak uzun hukuki mücadeleler sonucunda kitap için beraat kararı verildi ve yazar Nihat Behram, 1996'da Türkiye'ye geri döndü. Tutuklandı, ancak kitabın beraat kararını kanıtlamasıyla serbest bırakıldı.
1998'de ise şu anki yayınevi tarafından "Darağacında Üç Fidan" yeniden piyasaya sürüldü ve yeni baskılarında, galerideki resimlerden birinin posteri bulunmaktadır.
Nihat Behram kimdir?
Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Nihat Behram, 18 Kasım 1946'da Kars'ta doğdu. Şair, yazar ve gazeteci kimlikleriyle tanınan Behram, gençlik yıllarından itibaren edebiyat dünyasına önemli eserler kazandırdı. Şiir, roman, anı, çocuk edebiyatı ve gazetecilik gibi farklı türlerde eserler verdi.
Hayatı boyunca birçok zorluğa göğüs geren Behram, belgesel-anlatı türündeki "Dar Ağacında Üç Fidan" adlı eseriyle özellikle tanındı.
1946'da Kars'ta doğan Behram, asıl adı Mustafa Nihat Behramoğlu'dur. Yüksek ziraat mühendisi bir baba ve İsmet Hanım'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Şair Ataol Behramoğlu'nun kardeşidir.
İlk ve orta öğrenimini babasının görevi nedeniyle çeşitli illerde tamamlayan Behram, İstanbul'da Haydarpaşa Lisesi'nde öğrenimine devam etti. Ancak siyasi nedenlerle okuldan atıldı. Daha sonra Pendik Lisesi'nden mezun oldu.
Gazetecilik eğitimine İstanbul'da başlayan Behram, öğrencilik yıllarında İkinci Yeni akımından etkilendi ve ilk şiiri olan "Manastır Kuşçusu”nu 1967'de Soyut dergisinde yayımladı.
Ağabeyi Ataol Behramoğlu ile birlikte Halkın Dostları dergisini çıkaran Behram, 12 Mart Muhtırası'ndan sonra tutuklandı ve bir süre cezaevinde kaldı.
İlk şiir kitabı "Hayatımız Üstüne Şiirler" 1972'de yayımlanan Behram, eserleriyle dikkat çekti ancak siyasi nedenlerle birçok kez tutuklandı ve hapis cezaları aldı.
1976'da "Dar Ağacında Üç Fidan" adlı yazı dizisiyle geniş kitlelerin ilgisini çeken Behram, bu eseriyle belgesel-anlatı türünde önemli bir eser ortaya koydu. Ancak eseri uzun süre yasaklandı.
Gazetecilik kariyerine de devam eden Behram, birçok dergi ve gazetede yazılarıyla tanındı. Ancak siyasi nedenlerle sürekli baskı ve davalara maruz kaldı.
1980 Darbesi'nin ardından ülkeyi terk eden Behram, uzun yıllar yurt dışında yaşadı ve eserlerini burada sürdürdü. Ancak 1990'larda Türkiye'ye döndü.
Türk Ceza Kanunu'nun değişmesiyle hakkındaki dosyalar kapatılan Behram, eserlerini yeniden yayımlamaya başladı ve sanat yaşamı boyunca toplumcu gerçekçi ilkeye bağlı kalarak ödüller kazandı.
Behram, Türk edebiyatına önemli katkılar sunan ve toplumcu duyarlılığıyla tanınan bir isim olarak hatırlanmaktadır.
